ไม่มียาสีฟันชนิดใดที่จะผลิตมาให้เหมาะกับทุกคน เพราะแต่ละคนมีปัญหาในช่องปากที่แตกต่างกันไป โรคที่เกิดในช่องปากต่าง ๆ จะเกิดจากเชื้อโรคต่างชนิดกัน แต่แหล่งที่เชื้อโรคสะสมอยู่เป็นที่เดียวกันหมด คือ ในแผ่นคราบจุลินทรีย์ (plaque) ซึ่งจะถูกกำจัดออกได้ด้วยการแปรงฟันและทำความสะอาดซอกฟันอย่างถูกวิธี โดยมียาสีฟันเป็นตัวช่วยให้การแปรงฟันให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
ส่วนประกอบพื้นฐานในยาสีฟัน
- ฟลูออไรด์ (Fluoride) : เช่น Sodium fluoride, Sodium monofluorophosphate ผสมอยู่ในปริมาณไม่เกิน 1,000 ppm (ตามข้อกำหนดของ อย. หรือ ADA) โดยจะเข้าไปทำให้เคลือบฟันแข็งแรง ป้องกันการถูกกัดกร่อนจากกรดที่เชื้อแบคทีเรียสร้างขึ้น
- สารขัดฟัน (Mild Abrasive) : เช่น Calcium carbonate, Dehydrated silica gels, Hydrated aluminium oxides, Magnesium carbonate, Phosphate salts, silicates เป็นผงละเอียดช่วยกำจัดคราบอาหารและคราบสีบนตัวฟัน
- สารเพิ่มความชื้น (Humectants) : เช่น Glycerol, Propylene, Glycol, Sorbitol
- สารเพิ่มความข้นหนืด (Thickening Agent or Binder) : เช่น Mineral colloids, Natural gums, seaweed colloids, Synthetic cellulose
- สารชำระล้าง (Detergent) : เช่น Sodium lauryl sulfate, Sodium N-Lauryl sarcosinae ทำให้เกิดฟอง
- สารเพิ่มรส (Flavoring Agent) : เป็นสารให้ความหวานแต่ไม่ทำให้ฟันผุ เช่น Saccharin, Xylitol, Sorbitol
สารปรุงแต่งอื่นเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในยาสีฟัน
- สารลดการเสียวฟัน เช่น Potassium nitrate, Strontium chloride
- สารลดการอักเสบของเหงือก เช่น Triclosan, Stannous fluoride, สมุนไพรต่าง ๆ
- สารป้องกันการเกิดคราบหินปูน เช่น Pyrophosphates, Zinc citrate, Tricolsan
- สารขจัดคราบบนตัวฟัน เช่น Modified silica abrasives or enzymes
- สารช่วยซ่อมแซมผิวเคลือบฟัน เช่น Calcium Sodium phosphosilicate
การพิจารณาเลือกยาสีฟันที่เหมาะสม ผู้ใช้ต้องทราบปัญหาในช่องปากที่มีอยู่ก่อน และใช้ยาสีฟันช่วยป้องกันเพิ่ม แต่ต้องใช้ควบคู่ไปกับการรักษาความสะอาดที่ถูกวิธีและไปพบหมอฟันตามปกติ ยาสีฟันที่คนอื่นบอกว่าดีนั้นอาจไม่เหมาะกับเราเสมอไป หากใช้แล้วเกิดอาการผิดปกติหลังจากใช้สักระยะหนึ่ง เช่น การรับรสอาหารเปลี่ยนไป เยื่อบุช่องปากหรือริมฝีปากแห้งหรือแดง เยื่อบุช่องปากลอกเป็นเยื่อขาว ๆ ปวดแสบปวดร้อนเวลาทานอาหารรสจัด ปวดไปทั้งปากโดยไม่สามารถระบุซี่ฟันได้ ฯลฯ ควรหยุดและเปลี่ยนยาสีฟันทันที ดังนั้นจึงควรทดลองใช้ยาสีฟัน จนพบยาสีฟันที่เหมาะกับเรา
ที่มา : วารสาร ฬ จุฬา
